HO HO
OH
O O HO
OH OH
HO
Fig.2 7‐o‐β‐D‐グルコピラノシル‐α‐ホモノジリマイシン
NH OH
HO HO
OH
Fig.3 1‐デオキシノジリマイシン Fig.1 α‐ホモノジリマイシン
NH OH
HO HO
OH
OH
0 5 10 15 20 25 ニセアシベニイグチ
ウスフジフウセンタケ ツバフウセンタケ キヌガサタケ コウモリタケ クロカワ キホウキタケ フサヒメホウキタケ コガネホウキタケ ハナホウキタケ ヒグマアミガサタケ ムラサキフウセンタケ ニガイグチモドキ アシベニイグチ トサカホウキタケ キンチャヤマイグチ タマシロオニタケ ドクツルタケ コウタケ アケボノアワタケ コナカブリテングタケ アイシメジ タマゴタケ アカヤマドリ ムレオオイチョウタケ ウラグロニガイグチ ヒメマツタケ
IC50(mg/mL)
水抽出物
エタノール抽出物
Fig.4 α-グルコシダーゼ阻害活性スクリーニングの結果
抽出液原液で 50%以上の阻害を示したもの
IC50:50%阻害を示したときの乾燥試料粉末量(mg/mL)
0 1 2 3 4 5
ニオウシメジ クロハツ アミガサタケ ネズミシメジ ナギナタタケ フジウスタケ アラゲキクラゲ カラハツタケ トキイロラッパタケ ドクベニタケ オキナクサハツ カワリハツ ツキヨタケ クサハツ シモフリシメジ ケロウジ ニオイワチチタケ ニオイハリタケ キオビフウセンタケ クダアカゲシメジ フサヒメホウキタケ キンチャフウセンタケ アミハナイグチ ヒメシロタモギタケ ヌメリササタケ キチチタケ スギヒラタケ ケシロハツモドキ ホンシメジ イッポンシメジ
IC50(mg/mL)
エタノール抽出物
Fig.5 α-アミラーゼ阻害活性スクリーニングの結果
抽出液原液で 50%以上の阻害を示した試料中上位 30 種を抜粋 IC50:50%阻害を示したときの乾燥試料粉末量(mg/mL)
(A)
Fig.6 ノジリマイシン標準品のクロマトグラム
(A) α-ホモノジリマイシン(HNJ)標準品のトータルイオンクロマトグラム
(B) 7-o-β-D-グルコピラノシル-α−ホモノジリマイシン(b-gluco-HNJ)標準品の トータルイオンクロマトグラム
(C) 1-デオキシノジリマイシン(DNJ)標準品のトータルイオンクロマトグラム カラム:TSKgel Amide-80(2.0mm×10.0cm,5μm,TOSOH)
溶離液:6.5mmol/L 酢酸アンモニウム含む 81%アセトニトリル
Capillary voltages:2000V, Desolvation temperature:300℃, Scanning Mass:m/z100-1000, Positive ion mode
(B)
(C)
(A) Total ion plot
(B) HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 194.103
(C) b-gluco-HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 356.158 カラム:TSKgel Amide-80(2.0mm×10.0cm,5μm,TOSOH) 溶離液:6.5mmol/L 酢酸アンモニウム含む 81%アセトニトリル
Capillary voltages:2000V, Desolvation temperature:300℃, Scanning Mass:m/z100-1000, Positive ion mode
Fig.7 ツバフウセンタケ抽出物のクロマトグラム
(A)
(B)
(C)
(A) Total ion plot
(B) HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 194.103
(C) b-gluco-HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 356.158 カラム:TSKgel Amide-80(2.0mm×10.0cm,5μm,TOSOH) 溶離液:6.5mmol/L 酢酸アンモニウム含む 81%アセトニトリル
Capillary voltages:2000V, Desolvation temperature:300℃, Scanning Mass:m/z100-1000, Positive ion mode
(A) (B) (C)
Fig.8 ニセアシベニイグチ抽出物のクロマトグラム
(A) Total ion plot
(B) HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 194.103
(C) b-gluco-HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 356.158 カラム:TSKgel Amide-80(2.0mm×10.0cm,5μm,TOSOH) 溶離液:6.5mmol/L 酢酸アンモニウム含む 81%アセトニトリル
Capillary voltages:2000V, Desolvation temperature:300℃, Scanning Mass:m/z100-1000, Positive ion mode
Fig.9 ウスフジフウセンタケ抽出物のクロマトグラム
(A)
(B)
(C)
Fig.10 キヌガサタケ抽出物のクロマトグラム
(A) Total ion plot
(B) HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 194.103
(C) b-gluco-HNJ : Single ion plot [M+H]+ m/z 356.158 カラム:TSKgel Amide-80(2.0mm×10.0cm,5μm,TOSOH) 溶離液:6.5mmol/L 酢酸アンモニウム含む 81%アセトニトリル
Capillary voltages:2000V, Desolvation temperature:300℃, Scanning Mass:m/z100-1000, Positive ion mode
(A)
(B)
(C)
Fig.11 ノジリマイシン類縁体検量線
α-ホモノジリマイシン検量線
R
2= 0.9998
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2
μmol/L
Area
7-o-β-グルコピラノシル-α-ホモノジリマイシン
R
2= 0.9887
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2
μmol/L
Area
Fig.12 ノジリマイシン類縁体の定量
* 乾燥試料粉末1g あたりの含有量
2.1
1.6
0.9
1.3 0.9
0.7
1.2
0 0.5 1 1.5 2 2.5
ニセアシベニイグチ
ウスフジフウセンタケ
ツバフウセンタケ
キヌガサタケ
(mg/dry g)
HNJ
b-gluco-HNJ
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 ハイイロシメジ
タモギタケ ツバフウセンタケ クロカワ コウモリタケ クサハツ キヒダマツシメジ ヌメリササタケ イタチナミハタケ ツチスギタケ タヌキノチャブクロ ムキタケ ケシロハツモドキ ツクリタケ ブナシメジ キチチタケ ツキヨタケ ショウゲン アカモミタケ キハツタケ クリイロムクエタケ ドクツルタケ キンチャヤマイグチ オキナクサハツ アミガサタケ キツネノチャブクロ マイタケ キクメタケ クロチチタケ テングタケ
IC50(mg/mL) 水抽出物
エタノール抽出
Fig.13 リパーゼ阻害活性スクリーニングの結果(上位 30 種抜粋)
抽出液原液で 50%以上の阻害を示した試料中上位 30 種を抜粋 IC50:50%阻害を示したときの乾燥試料粉末量(mg/mL)
13.7 6.4
2.52 1.21
1.04 0.764 0.73 0.121
0 5 10 15
ナメコ エリンギ マツタケ エノキタケ マイタケ ブナシメジ ツクリタケ タモギタケ
IC50(mg/mL) エタノール抽出物
Fig.14 主要食用キノコのリパーゼ阻害活性
抽出液原液で 50%以上の阻害を示した試料のうち主要食用キノコのみを抜粋 IC50:50%阻害を示したときの乾燥試料粉末量(mg/mL)
0.362
0.239 0.118
0.121
0.139
0.149
0.165
0.189
0 0.1 0.2 0.3 0.4
ハイイロシメジ
タモギタケ
ツバフウセンタケ
クロカワ
コウモリタケ
クサハツ
IC50(mg/mL)
水抽出物
エタノール抽出
Fig.15 リパーゼ阻害活性の結果(上位 6 種抜粋)
抽出液原液で 50%以上の阻害を示した試料中上位 6 種を抜粋 IC50:50%阻害を示したときの乾燥試料粉末量(mg/mL)
Fig.16 活性成分の溶媒抽出性
33
42 40
-24
27
99
35
52
71
45
95 99
83 84
72
46
89 99
90 86
80
92 92 98
-92
-41
3 3
-20
86
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
ハイイロシメジ ツバフウセンタケ クサハツ タモギタケ クロカワ コウモリタケ
阻 害 率︵
%︶
ヘキサン クロロホルム クロロホルム/メタノール(2:1) エタノール 水
0 20 40 60 80 100
0 10 20 30 40 50 60
Fr.
阻 害 率︵
%︶
210nm でモニターしたクロマトグラムグラム
リパーゼ阻害活性
Fig.17 T-5 画分の分取 HPLC
① ②
0 20 40 60 80 100
0 10 20 30 40 50 60
Fr.
阻 害 率︵
%︶
210nm でモニターしたクロマトグラムグラム
リパーゼ阻害活性
Fig.18 T-5-2 画分の分取 HPLC
Ⅰ Ⅲ Ⅳ Ⅴ Ⅱ
210nm でモニターしたクロマトグラムグラム
Fig.19 T-5-2- Ⅳ画分の分取 HPLC
0 20 40 60 80 100
0 5 10 15 20 25 30
Fr.
阻 害 率︵
%︶
リパーゼ阻害活性
Table.1-1 キノコ類のサンプルリスト 和名学名目科属 ヒグマアミガサタケGyromitra infula (Schaeff. : Fr.) Quel.チャワンタケノボリリュウタケノボリリュウタケ キンチャワンタケAleuria rheana Fuckelチャワンタケピロネマキンヒイロチャワンタケ ヒイロチャワンタケAleuria aurantia (Fr.) Fuckelチャワンタケピロネマキンヒイロチャワンタケ アミガサタケMorchella esculenta (L. : Fr.) Pers. var. esculentaチャワンタケアミガサタケアミガサタケ タケリタケHypomyces sp.ニクザキンヒポミケスキンヒポミケス ハナビラニカワタケTremella foliacea Pers. : Fr.シロキクラゲシロキクラゲシロキクラゲ アラゲキクラゲAuricularia polytricha (Mont. ) Sacc.キクラゲキクラゲキクラゲ アンズタケCantharellus cibarius Fr.ヒダナシタケアンズタケアンズタケ トキイロラッパタケCantharellus luteocomus Bigelowヒダナシタケアンズタケアンズタケ クロラッパタケCraterellus cornucopioides (L.:Fr.) Pers.ヒダナシタケアンズタケクロラッパタケ ウスタケGomphus floccosus (Schw.) Sing.ヒダナシタケラッパタケラッパタケ フジウスタケGomphus fujisanensis (Imai) Parmastoヒダナシタケラッパタケラッパタケ ムラサキナギナタタケClavaria purpurea Muell. : Fr.ヒダナシタケシロソウメンタケシロソウメンタケ ナギナタタケClavulinopsis fusiformis (Sow. : Fr.) Cornerヒダナシタケシロソウメンタケナギナタタケ フサヒメホウキタケClavicorona pyxidata (Pers. : Fr.) Dotyヒダナシタケフサヒメホウキタケフサヒメホウキタケ キホウキタケRamaria flava (Fr.) Quel.ヒダナシタケホウキタケホウキタケ コガネホウキタケRamaria aurea (Fr.) Quel.ヒダナシタケホウキタケホウキタケ トサカホウキタケRamaria obtusissima (Peck) Cornerヒダナシタケホウキタケホウキタケ ハナホウキタケRamaria formosa (Fr.) Quel.ヒダナシタケホウキタケホウキタケ ホウキタケRamaria botrytis (Pers.) Rickenヒダナシタケホウキタケホウキタケ ハナビラタケSparassis crispa Wulf. : Fr.ヒダナシタケハナビラタケハナビラタケ カノシタHydnum repandum L. : Fr.ヒダナシタケカノシタカノシタ エゾハリタケClimacodon septentrionalis (Fr.) Karst.ヒダナシタケエゾハリタケエゾハリタケ ブナハリタケMycoleptodonoides aitchisonii (Berk.) Mass G.ヒダナシタケエゾハリタケブナハリタケ クロカワBoletopsis leucomelas (Pers. : Fr.) Fayodヒダナシタケイボタケクロカワ ケロウジSarcodon scabrosus (Fr.) Karst.ヒダナシタケイボタケコウタケ コウタケSarcodon aspratus (Berk.) S. Itoヒダナシタケイボタケコウタケ ニオイハリタケHydnellum suaveolens (Scop : Fr.) Krastヒダナシタケイボタケチャハリタケ ニオイハリタケモドキ Hydnellum caeruleum (Hornem. ex Pers.) Krastヒダナシタケイボタケチャハリタケ コウモリタケAlbatrellus dispansus (Lloyd) Canf. et Gilbn.ヒダナシタケニンギョウタケモドキニンギョウタケモドキ アイカワタケLaetiporus sulphreus (Fr.) Murrillヒダナシタケタコウキンアイカワタケ マスタケLaetiporus sulphureus (Fr.) Murr. var. miniatus (Jungh.) Imazekiヒダナシタケタコウキンアイカワタケ アミヒラタケPolyporus squamosus Fr.ヒダナシタケタコウキンアミヒラタケ アシグロタケPolyporellus badius (Pers. ex S. F. Gray)) Imazeki, comb. nov.ヒダナシタケタコウキンオツネンタケモドキ オツネンタケモドキPolyporellus brumalis (Fr.) Karst.ヒダナシタケタコウキンオツネンタケモドキ アラケカワキタケCoriolus hirsutus (wulf.:Fr.) Quel.ヒダナシタケタコウキンカワラタケ カンバタケPiptoporus betulinus (Bull. : Fr.) Karst.ヒダナシタケタコウキンカンバタケ マイタケGrifola frondosa (Dicks.: Fr.) S.F.Grayヒダナシタケタコウキンマイタケ ウスヒラタケPleurotus pulmonarius (Fr.) Quel.ハラタケヒラタケヒラタケ エリンギPleurotus eryngii (De Cand.) Gilletハラタケヒラタケヒラタケ タモギタケPleurotus cornucopiae (Paulet) Rolland var. citrinopileatusハラタケヒラタケヒラタケ
Table.1-2 キノコ類のサンプルリスト 和名学名目科属 ヒラタケPleurotus ostreatus (Jacq. : Fr.) Kummerハラタケヒラタケヒラタケ シイタケLentinus edodes (Berk.) Sing.ハラタケヒラタケマツオウジ イタチナミハタケLentinellus ursinus (Fr.) Kuhn.ハラタケヒラタケミミナミハタケ アケボノサクラシメジHygrophorus fagi Becker & Bonハラタケヌメリガサヌメリガサ ウコンガサHygrophorus chrysodon (Batsch : Fr.) Fr.ハラタケヌメリガサヌメリガサ オオサクラシメジHygrophorus erubescens (Fr.) Fr.ハラタケヌメリガサヌメリガサ コクリノカサHygrophorus arbustivus Fr.ハラタケヌメリガサヌメリガサ サクラシメジHygrophorus russula (Schaeff. : Fr.) Quel.ハラタケヌメリガサヌメリガサ フキサクラシメジHygrophorus pudorinus (Fr.) Fr.ハラタケヌメリガサヌメリガサ ブナヌメリガサHygrophorus leucophaeus (Scop.) Fr.ハラタケヌメリガサヌメリガサ アキヤマタケHygrocybe flavescens (Kauffm.) Sing.ハラタケヌメリガサアカヤマタケ オオイチョウタケLeucopaxillus giganteus (Sow. : Fr.) Sing.ハラタケキシメジオオイチョウタケ アオイヌシメジClitocybe odora (Bull. : Fr.) Kummerハラタケキシメジカヤタケ ドクササコClitocybe acromelalga Ichimuraハラタケキシメジカヤタケ ハイイロシメジClitocybe nebularis (Batsch : Fr.) Kummerハラタケキシメジカヤタケ ヒメシロタモギタケClitocybe lignatilis (Pers. : Fr.) Karst. Ichimuraハラタケキシメジカヤタケ ホテイシメジClitocybe clavipes (Pers. : Fr.) Kummerハラタケキシメジカヤタケ アイシメジTricholoma sejunctum (Sow. : Fr.) Quel.ハラタケキシメジキシメジ カキシメジTricholoma ustale (Fr. : Fr.) Kummerハラタケキシメジキシメジ キシメジTricholoma flavovirens (Pers. : Fr.) Lund.ハラタケキシメジキシメジ キヒダマツシメジTricholoma fulvum (DC : Fr.) Sacc.ハラタケキシメジキシメジ クダアカゲシメジTricholoma vaccinum (Pers. : Fr.) Kummerハラタケキシメジキシメジ シモフリシメジTricholoma portentosum (Fr.) Quel.ハラタケキシメジキシメジ ニオウシメジTricholoma giganteum Masseeハラタケキシメジキシメジ ネズミシメジTricholoma virgatum (Fr. : Fr.) Kummerハラタケキシメジキシメジ ハエトリシメジTricholoma muscarium Kawam. ex Hongoハラタケキシメジキシメジ マツタケTricholoma matsutake (S. Ito et Imai) Sing.ハラタケキシメジキシメジ ミネシメジTricholoma saponaceum (Fr.) Kummerハラタケキシメジキシメジ オオキツネタケLaccaria bicolor (Maire) P. D. Ortonハラタケキシメジキツネタケ クヌギタケMycena galericulata (Scop. : Fr.) S. F. Grayハラタケキシメジクヌギタケ クリイロムクエタケMacrocystidia cucumis (Pers. : Fr.) Joss.ハラタケキシメジクリイロムクエタケ キサマツモドキTricholomopsis decora (Fr.) Sing.ハラタケキシメジサマツモドキ コザラミノシメジMelanoleuca melaleuca (Pers. : Fr.) Murr.ハラタケキシメジザラミノシメジ オシロイシメジLyophyllum connatum (Schum.: Fr.) Sing.ハラタケキシメジシメジ センボンシメジLyophyllum fumosum (Pers. : Fr.) P.Dハラタケキシメジシメジ ハタケシメジLyophyllum decastes (Fr. : Fr.) Sing.ハラタケキシメジシメジ ホンシメジLyophyllum shimeji (Kawam.) Hongoハラタケキシメジシメジ ブナシメジHypsizigus marmoreus (Peck) Bigelowハラタケキシメジシロタモギタケ スギヒラタケPleurocybella porrigens (Pers. : Fr.) Sing.ハラタケキシメジスギヒラタケ ツキヨタケLampteromyces japonicus (Kawam.) Sing.ハラタケキシメジツキヨタケ ナラタケArmillariella mellea (Vahl. : Fr.) Karst.ハラタケキシメジナラタケ
Table.1-3 キノコ類のサンプルリスト 和名学名目科属 ナラタケモドキArmillariella tabescens (Scop.) Sing.ハラタケキシメジナラタケ オオホウライタケMarasmius maximus Hongoハラタケキシメジホウライタケ コムラサキシメジLepista sordida (Schum. : Fr.) Sing.ハラタケキシメジムラサキシメジ オオモミタケCatathelasma imperiale (Fr.) Sing.ハラタケキシメジモミタケ モミタケCatathelasma ventricosum (Peck) Sing.ハラタケキシメジモミタケ アカアザタケCollybia maculata (Alb. & Schw. : Fr.) Quel.ハラタケキシメジモリノカレバタケ アマタケCollybia confluens (Pers. : Fr.) Kummerハラタケキシメジモリノカレバタケ エセオリミキCollybia butyracea (Bull. : Fr.) Quel.ハラタケキシメジモリノカレバタケ ワサビカレバタケCollybia peronata (Bolt. : Fr.) Kummerハラタケキシメジモリノカレバタケ ムキタケPanellus serotinus (Pers. : Fr.) Kuhnハラタケキシメジワサビタケ エノキタケFlammulina velutipes (Curt.: Fr.) Sing.ハラタケキシメジエノキタケ コナカブリテングタケAmanita griseofarinosa Hongoハラタケテングタケテングタケ タマゴタケAmanuta hemibapha (berk. & Br.) Sacc. subsp. hemibaphaハラタケテングタケテングタケ タマシロオニタケAmanita abrupta Peckハラタケテングタケテングタケ テングタケAmanita pantherina (DC. : Fr.) Krombh.ハラタケテングタケテングタケ ドクツルタケAmanita virosa (Fr.) Bertillonハラタケテングタケテングタケ ベニテングタケAmanita muscaria (L. : Fr.) Persハラタケテングタケテングタケ シロフクロタケVolvariella speciosa (Fr. : Fr.) Sing.ハラタケウラベニガサフクロタケ オニタケLepiota acutesquamosa (Weinm. : Fr.) Gill. s. lat.ハラタケハラタケキツネノカラカサ コガネタケPhaeolepiota aurea (Matt. : Fr.) Maireハラタケハラタケコガネタケ ツクリタケAgaricus bisporus (J. Lange) Imabach var. albidus (J. Lange) Sing.ハラタケハラタケハラタケ ハラタケAgaricus campestris L. : Fr.ハラタケハラタケハラタケ ヒメマツタケAgaricus blazei Murr.ハラタケハラタケハラタケ イタチタケPsathyrella candolliana (Fr. : Fr.) Maireハラタケヒトヨタケナヨタケ ムササビタケPsathyrella piluliformis (Bull. : Fr.) P. D. Ortonハラタケヒトヨタケナヨタケ ムジナタケPsathyrella velutina (Pers.) Sing.ハラタケヒトヨタケナヨタケ ヒトヨタケCoprinus atramentarius (Bull. : Fr.) Fr.ハラタケヒトヨタケヒトヨタケ ホソネヒトヨタケCoprinus rhizophorus Kawam. ex Hongo & K. yokoyamaハラタケヒトヨタケヒトヨタケ ハタケキノコAgrocybe semiorbicuris (Bull.) Fayod, Naucoria semiorbicularis (bull.) Quel.ハラタケオキナタケフミズキタケ ヤナギマツタケAgrocybe cylindracea (DC. : Fr.) Maireハラタケオキナタケフミヅキタケ クリタケNaematoloma sublateritium (Fr.) Karst.ハラタケモエギタケクリタケ カオリツムタケPhoriota malicola (Kauffm.) A. H. Smiith var. macropoda A.H. Smith et Heslerハラタケモエギタケスギタケ シロナメツムタケPhoriota lenta (Fr.) Sing.ハラタケモエギタケスギタケ ツチスギタケPhoriota terrestris Overholtsハラタケモエギタケスギタケ ナメコPhoriota nameko (T. Ito) S. Ito & Imai in Imaiハラタケモエギタケスギタケ ヌメリスギタケPhoriota adiposa (Fr.) Kummerハラタケモエギタケスギタケ ヌメリスギタケモドキPhoriota aurivella (Batsch : Fr.) Kummerハラタケモエギタケスギタケ コレラタケGalerina fasciculata Hongoハラタケフウセンタケケコガサタケ ショウゲンジRozites caperata (Pers. : Fr.) Karst.ハラタケフウセンタケショウゲンジ チャナメツムタケGymnopilus liquiritiae (Pers. :Fr) Karst.ハラタケフウセンタケチャツムタケ アブラシメジCortinarius elatior Fr.ハラタケフウセンタケフウセンタケ
Table.1-4 キノコ類のサンプルリスト 和名学名目科属 ウスフジフウセンタケCortinarius alboviolaceus (Pers. : Fr.) Fr.ハラタケフウセンタケフウセンタケ オオツガタケCortinarius claricolor var. turmalis (Fr.) Moserハラタケフウセンタケフウセンタケ カワムラフウセンタケCortinarius purpurascens (Fr.) Fr.ハラタケフウセンタケフウセンタケ キオビフウセンタケCortinariusu Crocolitus Quel., C.triumphans Fr. s.Cooke,J.langeハラタケフウセンタケフウセンタケ キンチャフウセンタケCortinarius aureobrunneus Hongoハラタケフウセンタケフウセンタケ ツバフウセンタケCortinarius armillatus (Fr. : Fr.) Fr.ハラタケフウセンタケフウセンタケ ニセアブラシメジCortinarius tenuipes (Hongo) Hongoハラタケフウセンタケフウセンタケ ヌメリササタケCortinarius pseudosalor J. Langeハラタケフウセンタケフウセンタケ ムラサキフウセンタケCortinarius violaceus (L. : Fr.) Fr.ハラタケフウセンタケフウセンタケ ムレオオイチョウタケCortinarius praestans (Cord.) Sacc.ハラタケフウセンタケフウセンタケ ナガエノスギタケHebeloma radicosum (Bull. : Fr.) Rickenハラタケフウセンタケワカフサタケ イッポンシメジRhodophyllus sinuatus (Bull. : Fr.) Sing.ハラタケイッポンシメジイッポンシメジ ウラベニホテイシメジRhodophyiius crassipes (Imaz. & Toki) Imaz. & Hongoハラタケイッポンシメジイッポンシメジ シメジモドキRhodophyllus clypeatus (L.) Quer.ハラタケイッポンシメジイッポンシメジ オウギタケGomphidius roseus (Fr.) Karst.ハラタケオウギタケオウギタケ フサクギタケChroogomphus tomentosus (Murr.) O. K. Millerハラタケオウギタテクギタケ アミハナイグチBoletinus cavipes (Opat.) Kalchbr.ハラタケイグチアミハナイグチ ウツロベニハナイグチBoletinus asiaticus Sing.ハラタケイグチアミハナイグチ カラマツベニハナイグチBoletinus paluster (Peck) Peckハラタケイグチアミハナイグチ コショウイグチChalciporus piperatus (Bull. : Fr.) Batailleハラタケイグチコショウイグチ アケボノアワタケTylopilus chromapes (Frost) A.H.Smith & Thiersハラタケイグチニガイグチ ウラグロニガイグチTylopilus eximius (Peck) Sing.ハラタケイグチニガイグチ キニガイグチTylopilus ballouii (Peck) Sing.ハラタケイグチニガイグチ ニガイグチモドキTylopilus neofelleus Hongoハラタケイグチニガイグチ オオクロニガイグチTylopilus alboater (Peck) Sing.ハラタケイグチニガイグチ アミタケSuillus bovinus (L.:Fr.) O. Kuntzeハラタケイグチヌメリイグチ キノボリイグチSuillus spectabilis (Peck) Sing.ハラタケイグチヌメリイグチ ゴヨウイグチSuillus placidus (Bonorden) Sing.ハラタケイグチヌメリイグチ シロヌメリイグチSuillus laricinus (Berk. in Hook.) O. Kuntzeハラタケイグチヌメリイグチ チチアワタケSuillus granulatus (L.: Fr.) O. Kuntzeハラタケイグチヌメリイグチ ハナイグチSuillus grevillei (Klotz.) Sing.ハラタケイグチヌメリイグチ ベニハナイグチSuillus pictus (Peck) A. H. Smith & Thiersハラタケイグチヌメリイグチ ワタゲヌメリイグチSuillus tomentosus (Kauff.) Sing., Snell & Dickハラタケイグチヌメリイグチ ハンノキイグチGyrodon lividus (Bull. : Fr.) Sacc.ハラタケイグチハンノキイグチ アカヤマドリLeccinum extremiorientale (L.Vass.) Sing.ハラタケイグチヤマイグチ キンチャヤマイグチLeccinum versipelle (Fr.) Snellハラタケイグチヤマイグチ ヤマイグチLeccinum scabrum (Bull. : Fr.) S. F. Grayハラタケイグチヤマイグチ アシベニイグチBoletus calopus Pers.: Fr.ハラタケイグチヤマドリタケ アメリカウラベニオロガワリBoletus subvelutipes Peckハラタケイグチヤマドリタケ イロガワリBoletus pulverulentus Opat.ハラタケイグチヤマドリタケ ウラベニイロガワリBoletus Luridus Schaeff. : Fr.ハラタケイグチヤマドリタケ
Table.1-5 キノコ類のサンプルリスト 和名学名目科属 コガネヤマドリBoletus auripes Peckハラタケイグチヤマドリタケ ニセアシベニイグチBoletus pseudocalopus Hongoハラタケイグチヤマドリタケ ムラサキヤマドリタケBoletus violaceofuscus Chiuハラタケイグチヤマドリタケ オニイグチStrobilomyces strobilaceus (Scop. : Fr.) Berk.ハラタケオニイグチオニイグチ オニイグチモドキStrobilomyces confusus Sing.ハラタケオニイグチオニイグチ オオキノボリイグチBoletellus mirabilis (Murr.) Sing.ハラタケオニイグチキクバナイグチ アカモミタケLactarius laeticolorus (Imai) Imazekiハラタケベニタケチチタケ ウズハツLactarius violascens (Otto : Fr.) Fr.ハラタケベニタケチチタケ カラハツタケLactarius torminosus (Schaeff. : Fr.) S. F. Grayハラタケベニタケチチタケ キチチタケLactarius chrysorrheus Fr.ハラタケベニタケチチタケ キハツタケLactarius flavidulus Imaiハラタケベニタケチチタケ クロチチタケLactarius lignyotus Fr.ハラタケベニタケチチタケ ケシロハツLactarius vellereus (Fr.) Fr.ハラタケベニタケチチタケ ケシロハツモドキLactarius subvellereus Peckハラタケベニタケチチタケ チチタケLactarius volemus (Fr.) Fr.ハラタケベニタケチチタケ チョウジチチタケLactarius quietus Fr.ハラタケベニタケチチタケ ニオイワチチタケLactarius subzonarius Hongoハラタケベニタケチチタケ アイタケRussula virescens (Schaeff.) Fr.ハラタケベニタケベニタケ アイバシロハツRussula chloroides Kalchbr.ハラタケベニタケベニタケ アカカバイロタケRussula compacta Frost & Peck apud Peckハラタケベニタケベニタケ オキナクサハツRussula senecis Imaiハラタケベニタケベニタケ カワリハツRussula cyanoxantha (Schaeff.) Fr.ハラタケベニタケベニタケ クサハツRussula foetens Pers. : Fr.ハラタケベニタケベニタケ クロハツRussula nigricans (Bull.) Fr.ハラタケベニタケベニタケ クロハツモドキRussula densifolia (Secr.) Gill.ハラタケベニタケベニタケ シュイロハツRussula pseudointegra Arnould et Gorisハラタケベニタケベニタケ ドクベニタケRussula emetica (Schaeff. : Fr.) S. F. Grayハラタケベニタケベニタケ フタイロベニタケRussula virid-rubrolimbata Yingハラタケベニタケベニタケ エリマキツチグリGeastrum triplex (Jungh.) Fisch.ホコリタケヒメツチグリヒメツチグリ キクメタケCalvatis caelata (Bull.) Morganホコリタケホコリタケノウタケ キツネノチャブクロLycoperdon perlatum Pers. ; Pers.ホコリタケホコリタケホコリタケ タヌキノチャブクロLycoperdon pyriforme Schaeff. : Pers.ホコリタケホコリタケホコリタケ キヌガサタケHygrophorus lucorum Kalchbr.スッポンタケスッポンタケスッポンタケ ショウロRhizopogon rubescens Tul.ヒメノガステルショウロショウロ
Table.2 サンプルリスト(分類)
門 網 亜網 目 科 試料数
子のう菌亜門 盤菌網 チャワンタケ ノボリリュウタケ 1
アミガサタケ 1
ピロネマキン 2
核菌網 ニクザキン ヒポミケスキン 1
担子菌亜門 異型担子菌網 シロキクラゲ シロキクラゲ 1
キクラゲ キクラゲ 1
真正担子菌網 帽菌亜網 ヒダナシタケ アンズタケ 3
ラッパタケ 2
シロソウメンタケ 2
フサヒメホウキタケ 1
ホウキタケ 5
ハナビラタケ 1
カノシタ 1
エゾハエタケ 2
イボタケ 5
ニンギョウタケモドキ 1
タコウキン 8
ハラタケ ヒラタケ 6
ヌメリガサ 8
キシメジ 40
テングタケ 6
ウラベニガサ 1
ハラタケ 5
ヒトヨタケ 5
オキナタケ 2
モエギタケ 7
フウセンタケ 15
イッポンシメジ 3
オウギタケ 2
イグチ 28
オニイグチ 3
ベニタケ 22
腹菌亜網 ホコリタケ ヒメツチグリ 1
ホコリタケ 3
スッポンタケ スッポンタケ 1
ヒメノガステル ショウロ 1
合計 197
Table.3 キノコ類のα-グルコシダーゼ阻害活性スクリーニング water ethanol
ニセアシベニイグチ 0.09 0.28
ウスフジフウセンタケ 0.17 0.35
ツバフウセンタケ 0.21 0.30
キヌガサタケ 0.61 1.54
コウモリタケ 1.53
-クロカワ 7.32
-キホウキタケ 8.59
-フサヒメホウキタケ 9.17
-コガネホウキタケ 10.3
-ハナホウキタケ 10.5
-ヒグマアミガサタケ 10.6
-ムラサキフウセンタケ 10.9
-ニガイグチモドキ 11.2
-アシベニイグチ 12.9
-トサカホウキタケ 13.3
-キンチャヤマイグチ 15.6
-タマシロオニタケ 16.2
-ドクツルタケ 16.2 12.6
コウタケ 16.2
-アケボノアワタケ 16.6
-コナカブリテングタケ 17.0
-アイシメジ 20.0
-タマゴタケ 20.9
-アカヤマドリ 21.3
-ムレオオイチョウタケ 22.0
-ウラグロニガイグチ 22.8
-ヒメマツタケ 23.8
-アミハナイグチ 26.3
-IC50 = 反応液中で50%阻害を示すときの乾燥試料粉末量 -は抽出物原液で50%以上の阻害活性を示さなかったもの
IC50(mg/mL)
Table.4 キノコ類のα-アミラーゼ阻害活性スクリーニング water ethanol
ニオウシメジ - 1.34
クロハツ - 1.41
アミガサタケ - 1.64
ネズミシメジ - 1.69
ナギナタタケ - 1.74
フジウスタケ - 1.80
アラゲキクラゲ - 2.08
カラハツタケ - 2.13
トキイロラッパタケ - 2.22
ドクベニタケ - 2.25
オキナクサハツ - 2.34
カワリハツ - 2.44
ツキヨタケ - 2.82
クサハツ - 2.91
シモフリシメジ - 3.24
ケロウジ - 3.32
ニオイワチチタケ - 3.38
ニオイハリタケ - 3.42
キオビフウセンタケ - 3.69
クダアカゲシメジ - 3.77
フサヒメホウキタケ - 3.89
キンチャフウセンタケ - 4.12
アミハナイグチ - 4.17
ヒメシロタモギタケ - 4.18
ヌメリササタケ - 4.23
キチチタケ - 4.35
スギヒラタケ - 4.42
ケシロハツモドキ - 4.61
ホンシメジ - 4.90
イッポンシメジ - 5.16
ショウロ - 5.17
ハナホウキタケ - 5.19
ブナシメジ - 5.71
シメジモドキ - 5.79
ミネシメジ - 6.92
カオリツムタケ - 7.06
タケリタケ - 7.41
ウスフジフウセンタケ - 8.33
オウギタケ - 8.33
オツネンタケモドキ - 8.33
ニオイハリタケモドキ - 8.33
ホウキタケ - 8.33
チャナメツムタケ - 8.33
IC50(mg/mL) IC50 = 反応液中で50%阻害を示すときの乾燥試料粉末量 -は抽出物原液で50%以上の阻害活性を示さなかったもの