3.2 現在組織
3.2.5 現在組織 第 2 種活用
3.2.5.3 第 2 類動詞
3.2.5.3.1 第2類動詞活用表
第2類dvis.「憎む」強語幹: dves.,弱語幹: dvis.
単数 双数 複数 現在 能動1人称 強dves.mi dvis.vah. dvis.mah.
2人称 強dveks.i dvis.t.hah. dvs.t.ha 3人称 強dves.ti dvis.t.ah. dvis.anti 中動1人称 dvis.e dvis.vahe dvis.mahe
2人称 dviks.e dvis.¯athe dvid.d.hve . 3人称 dvis.t.e dvis.¯ate dvis.ate 第2類dvis.「憎む」強語幹: dves.,弱語幹: dvis.
単数 双数 複数
過去 能動1人称 強adves.am advis.va advis.ma 2人称 強advet. advis.t.am advis.t.a 3人称 強advet. advis.t.¯am advis.an 中動1人称 advis.i advis.vahi advis.mahi
2人称 advis.t.h¯ah. advis.¯ath¯am advid.d.hvam . 3人称 advis.t.a advis.¯at¯am advis.ata 第2類dvis.「憎む」強語幹: dves.,弱語幹: dvis.
単数 双数 複数
願望法 能動1人称 dvis.y¯am dvis.y¯ava dvis.y¯ama 2人称 dvis.y¯ah. dvis.y¯atam dvis.y¯ata 3人称 dvis.y¯at dvis.y¯at¯am dvis.yuh.
中動1人称 dvis.¯ıya dvis.¯ıvahi dvis.¯ımahi 2人称 dvis.¯ıth¯ah. dvis.¯ıy¯ath¯am dvis.¯ıdhvam . 3人称 dvis.¯ıta dvis.¯ıy¯at¯am dvis.¯ıran
第2類dvis.「憎む」強語幹: dves.,弱語幹: dvis.
単数 双数 複数
命令法 能動1人称 強dves.¯ani 強dves.¯ava 強dves.¯ama 2人称 dvid.d.hi dvis.t.am dvis.t.a 3人称 強dves.t.u dvis.t¯am dvis.antu 中動1人称 強dves.ai 強dves.¯avahai強dves.¯amahai
2人称 dviks.va dvis.¯ath¯am dvid.d.hvam . 3人称 dvis.t.¯am dvis.¯at¯am dvis.at¯am
3.2.5.3.2 第2類に属する重要動詞
as-「ある」: 強語幹:as-,弱語幹:s-, *中動まれ
現在 過去 命令法 願望法
能動 中動 能動 中動 能動 中動 能動 中動 単1 asmi he ¯asam ¯asi as¯ani asai sy¯am s¯ıya 2 asi se ¯as¯ıh. ¯asth¯ah. edhi sva sy¯ah. s¯ıth¯ah.
数3 asti ste ¯as¯ıt ¯asta astu st¯am sy¯at s¯ıta 双1 svah. svahe ¯asva ¯asvahi as¯ava as¯avahai sy¯ava s¯ıvahi
2 sthah. s¯athe ¯astam ¯as¯ath¯am stam s¯ath¯am sy¯atam s¯ıy¯ath¯am 数3 stah. s¯ate ¯ast¯am ¯as¯at¯am st¯am s¯at¯am sy¯at¯am s¯ıy¯at¯am 複1 smah. smahe ¯asma ¯asmahi as¯ama as¯amahai sy¯ama s¯ımahi
2 stha dhve ¯asta ¯adhvam sta dhvam sy¯ata s¯ıdhvam 数3 santi sate ¯asan ¯asata santu sat¯am syuh. s¯ıran
i-「行く」: 単数 双数 複数
強語幹: e- 能1強emi ivah. imah.
弱語幹: i(y)- 現 2強es.i ithah. itha
中動adhi-i-「学ぶ」 動3強eti itah. yanti
現在:adh¯ıye 中1 adh¯ıye adh¯ıvahe adh¯ımahe
<adhi+iye 在 2 adh¯ıs.e adh¯ıy¯athe adh¯ıdve
<adhi+i+e 動3 adh¯ıte adh¯ıy¯ate adh¯ıyate
過去:adhyaiyi 能1強¯ayam aiva aima
<adhi+aiyi 過 2強aih. iatam aita
<adhi+a+iyi 動3強ait ait¯am ¯ayan
<adhi+a+i+i 中1 adhyaiyi adhyaivahi adhyaimahi
命令:adhyayai 去 2 adhiyaith¯ah. adyaiy¯ath¯am adhyaidhvam
<adhi+ayai 動3 adhyaita adhyaiy¯at¯am adhyaiyata
<adhi+e+ai 命 能1強ay¯ani 強ay¯ava 強ay¯ama
願望:adh¯ıy¯ıya 2 ihi itam ita
<adhi+iy¯ıya 令 動3強etu it¯am yantu
<adhi+i+¯ıya 中1強adhyayai 強adhyay¯avahai 強adhyay¯amahai
法 2 adh¯ıs.va adh¯ıy¯ath¯am adh¯ıdhvam 動3 adh¯ıt¯am adh¯ıy¯at¯am adh¯ıyat¯am 願 能1 iy¯am iy¯ava iy¯ama
2 iy¯ah. iy¯atam iy¯ata
望 動3 iy¯at iy¯at¯am iyuh.
中1 adh¯ıy¯ıya adh¯ıy¯ıvahi adh¯ıy¯ımahi 法 2 adh¯ıy¯ıth¯ah. adh¯ıy¯ıy¯ath¯am adh¯ıy¯ıdhvam
動3 adh¯ıy¯ıta adh¯ıy¯ıy¯at¯am adh¯ıy¯ıran
特例
1. 子音で始まる語尾の前にiを差しはさむ: rud-「泣く」強語幹rod-,弱語幹 rud-; an-「呼吸する」, ´svas-「嘆息する」, svap-「眠る」
rud-「泣く」 単数 双数 複数
現在 能動1人称rodimi rudivah. rudimah.
2人称rodis.i rudithah. ruditha 3人称roditi ruditah. rudanti
2. 重音を伴い,第3類と同じ変化をする(特別の語尾):jaks.-「食べる」強語幹 と弱語幹の区別なし(rud-と同様にiを差しはさむ), cak¯as-「輝く」, j¯
agr.-「目覚める」, daridr¯a-「貧しい」
jaks.-「食べる」 単数 双数 複数
現在 能動1人称jaks.imi jaks.ivah. jaks.imah.
2人称jaks.is.i jaks.ithah. jaks.itha 3人称jaks.iti jaks.itah. jaks.ati
3. 中動態の語尾se,sva,dhve,dhvamの前にiを差しはさむ: ¯ı´s-「支配する」強 語幹と弱語幹の区別なし, ¯ıd-「称える」
¯ı´s-「支配する」 単数 双数 複数 現在 中動1人称¯ı´se ¯ı´svahe ¯ı´smahe
2人称¯ı´sis.e ¯ı´s¯athe ¯ı´sidhve 3人称¯ıs.t.e ¯ı´s¯ate ¯ı´sate
4. 強語幹において子音語尾の前に¯ıを差しはさむ:br¯u-「言う」強語幹bro-,弱 語幹br¯
u-br¯u-「言う」 単数 双数 複数
現在 能動1人称brav¯ımi br¯uvah. br¯umah.
2人称brav¯ıs.i br¯uthah. br¯utha 3人称brav¯ıti br¯utah. bruvanti
5. 強語幹が子音語尾の前でvr.ddhi化する:yu-「結合する」強語幹yau-,弱語幹 yu-; stu-「誉める」(子音語尾の前にiを差し込むこともある),他-uで語根 が終わる動詞
yu-「結合する」 単数 双数 複数 現在 能動1人称yaumi yuvah. yumah.
2人称yaus.i yuthah. yutha 3人称yauti yutah. yuvanti
6. -hで終わる語根で,気音の移動に注意が必要: duh-「乳を搾る」強語幹doh-,
弱語幹duh-, lih-「舐める」強語幹leh-,弱語幹 lih-duh「乳を搾る」 単数 双数 複数
現在 能動1人称dohmi duhvah. duhmah.
2人称dhoks.i dugdhah. dugdha 3人称dogdhi dugdhah. duhanti lih-「舐める」 単数 双数 複数 現在 能動1人称lehmi lihvah. lihmah.
2人称leks.i l¯ıdhah. l¯ıd.ha 3人称led.hi l¯ıdhah. lihanti
7. その他:ad-「食べる」, ¯as-「座る」(中動で), mr.j-「拭く」, vac-「言う」
強語幹と弱語幹の区別なし, 3人称複数の形なし, vid-「知る」,´s¯as-「命令す る」, han-「殺す」強語幹han-,弱語幹ha-(m.v.yの前でhan-,母音の前で ghn-)
han-「殺す」 単数 双数 複数
現在 能動1人称hanmi hanvah. hanmah.
2人称ham. si hathah. hatha 3人称hanti hatah. ghnanti
vac-「言う」 単数 双数 複数
現在 能動1人称vacmi vacvah. vacmah.
2人称vaks.i vakthah. vaktha 3人称vakti vaktah. *****